فضا نورد
فضانورد یا کیهان‌نورد کسی است که پس از گذراندن دورهٔ ویژهٔ کیهان‌نوردی متناسب، به فضای بیرون از جو کره زمین سفرکرده باشد.[۱]
این واژه معمولاً برای فضانوردان حرفه‌ای بکار می‌رود، اما بطور کلی به افرادی که به نحوی به فضا سفر کرده‌اند نیز گفته می‌شود. مثلاً دانشمندان، پژوهشگران، خلبانان و حتی گردشگران فضایی که تجربه سفر به فضا را داشته باشند، فضانورد تلقی می‌شوند. گاهی بنا بر برخی از تعریف‌ها حتی سرنشین یا سرنشینان بعضی از موشک-هواپیماها مانند ایکس-۱۵ را هم می‌توان فضانورد دانست.
تاکنون بیش از ۵۴۰ فضانورد به فضا سفر کرده‌اند؛ پانصدمین فضانوردی که به فضا رفت فضانورد آمریکایی کریستوفر کسیدی بود.[۲] و رکوردهای ماندن در فضا «در یک دیدار» از یک سال هم گذشته است. رکوردهای ماندن در فضا برای یک فضانورد «در چند دیدار» بیش از ۸۰۰ روز است.
بر اساس تعریف فدراسیون بین‌المللی هوانوردی (FAI)، پرواز در ارتفاع بالاتر از یکصد کیلومتر «سفر فضایی» محسوب می‌شود. فدراسیون بین‌المللی هوانوردی ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری از سطح متوسط دریاها را مرز بین جو زمین و فضا یا به اصطلاح «خط کارمن» نامیده است. در ارتفاع بیشتر از خط کارمن، غلظت جو زمین به دلیل افزایش ناگهانی و شدید دما به قدری کاهش می‌یابد که می‌توان از نیروی پسای ناشی از برخورد مولکولهای جو با شئ پرنده صرف‌نظر کرد. از دیگر سو بر اساس تعریف سازمان فدرال هوانوردی آمریکا، فردی که قادر باشد در ارتفاعی بیش از ۸۰ کیلومتر از سطح زمین پرواز کند، مفتخر به کسب عنوان فضانوردی خواهد شد. این ارتفاع جایی است که لایه مزوسفر تمام می‌شود.[۳]
مهندسان طراح هوافضا هنگام طراحی یا شبیه‌سازی بازگشت اجرام به جو زمین، گذر از ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری را عبور از مرز جو به فضا در نظر می‌گیرند. سرعت بسیار زیاد اجسام در بازگشت به جَو دلیل این انتخاب است. در سرعتهای بسیار زیاد، جو رقیق در فاصله بین ارتفاع ۱۲۰ تا ۱۰۰ کیلومتری، نیروی پسای اتمسفری قابل توجهی تولید می‌کند.[۳]
تا تاریخ ۸ ژوئن ۲۰۱۳، در مجموع ۵۳۲ نفر از ۳۶ کشور جهان در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتر (۶۲ مایل) یا بیشتر، که از آن‌ها ۵۲۹ نفر به مدار پایین زمین یا فراتر از رسیده‌اند.[۴] از این تعداد، ۲۴ نفر فراتر از مدار نزدیک زمین سفر کرده‌اند.
